Do Góry
 
Strona GłównaO HuculszczyźnieO WyprawieGaleriaJubileuszLinkiSponsorzyKontakt

Huculszczyzna to teren położony na karpackiej Ukrainie, leżący w widłach Prutu, Czeremoszu i Cisy u stóp Gorganów i Czarnochory. Jej mieszkańcy od zawsze zajmowali się pasterstwem. Stworzyli specyficzną kulturę ludową, której przejawy przetrwały w sferze materialnej i duchowej. Powściągliwość, surowość, była jednym z jej głównych elementów. Tegoroczna wyprawa skupiała się głównie na terenach wzdłuż rzeki Czeremosz na odcinku od Kut do Uścieryk, czyli wzdłuż historycznej granicy I i II Rzeczpospolitej.

Najbardziej charakterystycznym elementem krajobrazu architektonicznego Huculszczyzny była niegdys grażda, zagroda o zamkniętym charakterze. Jej podstawową częścią był dom o wystawie południowej, zwieńczony przyczółkowym dachem, poprzedzany od frontu dziedzińcem ograniczonym masywnym wieńcowym ogrodzeniem. Dziś grażdy niemal zniknęły z krajobrazu Huculszczyzny, zachowały sie nieliczne.

Jedynie na Huculszczyźnie występują cerkwie krzyżowe, podczas gdy na pozostałym obszarze Karpat budowano je na planie podłóżnym, trójdzielnym. Cerkwie na planie krzyża stały się dominujące na Huculszczyźnie pomiędzy XVIII a XIX .w. Zazwyczaj cerkiew wieńczono jedną kopułą na środku lub 3 umieszczonymi nad nawą, prezbiterium i babińcem. Niekiedy zdarzają sie cerkwie pięciokopułowe. W cerkwi bukowińskiej spotykamy jedną lub trzy kopuły. Wszystkie zinwentaryzowane podczas tegorocznej wyprawy cerkwie bukowinskie są cerkwiami trójkopułowymi, podczas gdy większosć cerkwi galicyjskich to obiekty z jedną centralną kopułą. Pozostałe ramiona krzyża zakończone są makowicami.

Charakterystycznym dla cerkwi galicyjskiej jest występowanie daszka opasującego - podział na "pidopasanie" (pod daszkiem) i "werchopasanie" ( ponad daszkiem). Pierwotnie daszek miał chronić dolną część zrębu przed zawilgoceniem, był także miejscem odpoczynku wiernych. "Opasanie" za pomocą płatwi wspierało się na rysiach, często ozdobnie profilowanych. Cerkwie bukowinskie rzadziej posiadają daszek opasujący. Podwalina jest chroniona przez niewielki daszek tuż nad nią.

Najbardziej spektakularnym elementem wystroju cerkwi jest ikonstas. Sięgające czasów Rusi Kijowskiej tradycje Ikonografii łączą się z miejscową sztuką ludową.

W literaturze możemy spotkać się z określeniem, iż typowa cerkiew huculska była na planie krzyża greckiego. Jednak X Wyprawa wykazała, iż w rzeczywistości na dokumentowanym obszarze występują przynajmniej dwie odmiany planów cerkwi - "krzyżowa" (Huculszczyzna galicyjska) i pochodna trójdzielnego (bardziej charakterystyczna dla Huculszczyzny bukowińskiej).

A

STRONA GŁÓWNA | O HUCULSZCZYŹNIE | O WYPRAWIE | GALERIA | JUBILEUSZ | LINKI | SPONSORZY | KONTAKT